Kocioł w układzie otwartym poleca się dla instalacji grzewczych ze źródłami ciepła, w których nie można, w przypadku zagrożenia przegrzania instalacji, natychmiast odciąć źródła ciepła. Dotyczy to kotłów na paliwa stałe (węgiel, koks, drewno) oraz kominki z płaszczem wodnym. Instalacje tego typu polegają na pozostawieniu całej armatury grzewczej z powietrzem. W systemie znajduje się również dodatkowo naczynie wzbiorcze, zabezpieczające instalację przed nadmiernym wzrostem ciśnienia wody podczas przegrzania. Jest ono wypełnione wodą i uzupełnione powietrzem.
Kocioł w układzie zamkniętym zalecany jest dla instalacji grzewczych, które opierają się na kotłach z automatyczną dostawą paliwa. Są to głównie kotły gazowe, olejowe oraz elektryczne. Na wypadek ewentualnego przegrzania instalacji taki kocioł można w każdej chwili automatycznie wyłączyć. Kotły na paliwo stałe zwykle są wyposażone w urządzenia, służące do odbioru nadmiaru ciepła, które chronią układ przed przegrzaniem. Jest to membranowy zbiornik ciśnieniowy a w małych kotłach tę funkcję pełni wężownica.